AXBOROTNI HIMOYALASHNING KRIPTOGRAFIK USULLARI

Authors

  • Abdazimov Saidaminxo’dja Zoirxo’dja o’g’li (Ichki ishlar vazirligi Akademiyasi axborot texnologiyalari kafedrasi o’qituvchisi)

Keywords:

Kompozision shifrlash, algoritm, simmetrik, nosimmetrik, blokli shifrlash, alifboli shifrlash, shifr ma’lumot, ANSI kodi, ASCII kodi.

Abstract

Axborotning himoyalashning aksariyat mexanizmlari asosini shifrlash tashkil etadi. Axborotni shifrlash deganda ochiq axborotni (dastlabki matnni) shifrlangan axborotga o’zgartirish (shifrlash) va aksincha (rasshifrovka qilish) jarayoni tushuniladi. Shifrlash jarayonida o‘rniga qo‘yish va o‘rin almashtirish akslantirishlarining kombinasiyalaridan birgalikda foydalanilsa, bunday shifrlash algoritmi kompozision shifrlash sinfiga kiradi. Shifrlash algoritmlari, kalitlardan foydalanish turlariga ko‘ra, simmetrik va nosimmetrik sinflarga bo‘linadi. Agar shifrlash va deshifrlash jarayonlari bir xil kalit bilan amalga oshirilsa, bunday shifrlash algoritmi simmetrik shifrlash algoritmi sinfiga kiradi.

References

Коробейников А.Г., Гатчин Ю.А. Математические основы криптологии. Учебное пособие. Санкт-Петербург-2004.

Акбаров Д.Е. Ахборот хавфсизлигини таъминлашнинг криптографик усуллари ва уларнинг қўлланишлари. Тошкент. ”Ўзбекистон маркаси “, 2009.

Защита информации. Малый тематический выпуск. ТИИЭР, 1988 г, №5.

Саломова А. Криптография с открытым ключом. М.,1997.

Хасанов П.Ф., Исаев Р.И., Хасанов Х.П., Назарова М.Х. Ахмедова О.П. Ахборотнинг криптографик муҳофазаси тарихи (Илмий криптография даври) // Aloqa dunyosi. – Тошкент, 2005, №2 (5).

Downloads

Published

2023-06-25