ЎРТА ОСИЁДАГИ ТРАНСЧЕГАРАВИЙ ДАРЁЛАРНИНГ СУВ РЕСУРСЛАРИДАН ҲАМКОРЛИКДА ФОЙДАЛАНИШ МАСАЛАЛАРИ

Авторы

  • Пирназаров Равшан Топволдиевич Фарғона давлат университети география кафедраси доценти
  • Жўрақўзиева Мадина Баҳодиржон қизи

Ключевые слова:

water resources, local water resources, regional water resources, global water resources, national water resources, interstate water resources, general (universal) water resources, transboundary water resources, geographical location of water resources, sustainable agriculture, river basin, irrigation regime, energy regime, deficit of water resources, average multiannual river flow, tributaries, reservoirs, vegetation period. сув ресурслари, маҳаллий сув ресурслари, регионал сув ресурслари, глобал сув ресурслари, миллий сув ресурслари, давлатлараро сув ресурслари, умумий (умуминсоний) сув ресурслари, трансчегаравий сув ресурслари, сув ресурсларининг географик жойлашуви, обикор деҳқончилик, дарё ҳавзаси, ирригацион режим, энергетик режим, сув ресурслари дефицити, ўртача кўпйиллик дарё оқими, ирмоқлар, сув омборлари, вегетация даври.

Аннотация

Ўрта Осиёнинг Фарғона водийси қисмидаги дарёларнинг барчаси трансчегаравий характерга эга. Уларнинг оқими Фарғона водийсини атрофини ўраб олган Қурама, Чотқол, Фарғона, Олой ва Туркистон тизмаларидан шаклланади. Бу ҳудудлар маъмурий жиҳатдан Қирғизистон ва Тожикистон Республикаларига тегишлидир. Бу ҳудудлардан шаклланадиган оқим Ўрта Осиёнинг энг йирик дарёларидан бири Сирдарёни ташкил этиб, минтақанинг катта ҳудудини сув ресурслари билан таъминлайди. Мазкур мақолада айнан шу трансчегаравий сув ресурсларидан ҳамкорликда фойдаланиш масалалари ва улар билан боғлиқ муаммолар таҳлил қилинади.

All the rivers in the Fergana Valley of Central Asia have a transboundary character. Their flow is formed from the Kurama, Chotkal, Fergana, Alay and Turkestan ridges that surround the Fergana valley. Administratively, these regions belong to the Republics of Kyrgyzstan and Tajikistan. The flow formed from these areas forms the Syrdarya, one of the largest rivers of Central Asia, and supplies a large area of the region with water resources. This article analyzes the issues of the cooperative use of these transboundary water resources and the problems related to them.

 

Библиографические ссылки

Абдуллаев, С. (2009). XXI аср. Ижтимоий-сиёсий газета. 12 февраль, 07 (273)-сон.

Изменение климата. (2005). Мултипортал.

Иқлим ўзгариши ўзи нима: Иқлим ўзгариши ҳақида БМТ доиравий конвенцияси ва унинг Киото протоколини ўрганишни бошловчилар учун қўлланма. Тошкент, 2006. -44 б.

Ильин, И.А. (1959). Водные ресурсы Ферганской долины. Гидрометеоиздат.

Кадыров, А.А. (2004). Плотины: какое отношение сегодня складывает в мире к плотиностроению? Водохранилища, чрезвычайные ситуации и проблемы устойчивости. Сборник трудов.

Маманазаров, М.Х. (2008). Сув ресурслари ижтимоий, иқтисодий ва экологик муаммолари. Экология хабарномаси. Ўзбекистон Республикаси Табиатни муҳофаза қилиш давлат қўмитасининг ахборот-таҳлилий ва илмий-амалий журнали. -1-сон. -16-19 б.

Национальный доклад о состоянии окружающей среды и использовании природных ресурсов в Республике Узбекистан (1988-2007). Ташкент, 2008. -298 с.

Ососкова, Т.А., Ҳикматов, Ф.Ҳ., & Чуб, В.Е. (2005). Иқлим ўзгариши. – Тошкент, 2005.-40 б.

Расулов, А.Р., Ҳикматов, Ф. (2003). Умумий гидрология. Тошкент. –Университет.

Солиев, Э.А. (2008). Фарғона водийси дарёлари сув оқимини иқлим ўзгариши шароитида баҳолаш. Автореферат. Тошкент. -34 б.

Сув Ўзбекистон келажаги учун муҳим ҳаётий ресурс. (2007). Мингйиллик ривожланиш мақсадларини қўллаб-қувватлаш бўйича нашр. 7-мақсад: “Экологик барқарорликни таъминлаш” БМТ тараққиёт Дастури. -136 б.

Чуб, В.Е. (2004). Гидрометеорологические аспекты безопасной эксплуатации гидротехнических сооружений. Водохранилища, чрезвычайные ситуации и проблемы устойчивости. Сборник трудов. -73-78 с.

Шерфеддинов, Л.З., Пак, Е.Л. (2004). Центральная Азия: ирригационно-энергетическое «противостояние». Водохранилища, чрезвычайные ситуации и проблемы устойчивости. Сборник трудов. 114-121 с.

Ўзбекистон Республикасининг “Сув ва сувдан фойдаланиш тўғрисида” Қонуни, 1993.

Щульц, В.Л., Машрапов, Р. (1969). Ўрта Осиё гидрографияси. Ўқитувчи.

Равшан Топволдиевич Пирназаров, Тоҳирбек Салим Ўғли Собиров ИҚЛИМ ЎЗГАРИШ ШАРОИТИДА СУВГА БЎЛГАН ТАЛАБЧАНЛИКНИНГ ОРТИШИ ВА УНИНГ ЕЧИМЛАРИ // Academic research in educational sciences. 2022. №5. URL: https://cyberleninka.ru/article/n/i-lim-zgarish-sharoitida-suvga-b-lgan-talabchanlikning-ortishi-va-uning-echimlari (дата обращения: 19.10.2022).

Topvoldievich, P. R., & Ugli, M. I. I. Hydrological Description of Some Small Mountain Rivers in the Fergana Valley. JournalNX, 6(12), 264-267.

Fazliddinovich, K. B., & Topvoldievich, P. R. (2018). Calculation of the outbreak discharges through a closure channel with trapezoid shape of cross-section. European science review, (7-8), 51-53.

Пирназаров, Р. Т. (2022). ТЎҒОНЛИ КЎЛЛАРНИНГ ТЎҒОНИНИ БУЗИБ ЎТИШ МЕЗОНЛАРИ ВА ХУСУСИЙ БЕЛГИЛАРИГА КЎРА ТАСНИФЛАШ. Academic research in educational sciences, 3(10), 127-135.

Пирназаров, Р. Т., & Собиров, Т. С. Ў. (2022). ИҚЛИМ ЎЗГАРИШ ШАРОИТИДА СУВГА БЎЛГАН ТАЛАБЧАНЛИКНИНГ ОРТИШИ ВА УНИНГ ЕЧИМЛАРИ. Academic research in educational sciences, 3(5), 404-408.

Пирназаров, Р. Т. (2022). ТЎҒОНЛИ КЎЛЛАРНИНГ ТЎҒОНИНИ БУЗИБ ЎТИШ МЕЗОНЛАРИ ВА ХУСУСИЙ БЕЛГИЛАРИГА КЎРА ТАСНИФЛАШ. Academic research in educational sciences, 3(10), 127-135.

Пирназаров, Р. Т., & Солиева, З. И. К. (2022). ЧРЕЗВЫЧАЙНЫЕ СИТУАЦИИ, СВЯЗАННЫЕ С КРУПНЫМИ ГИДРОТЕХНИЧЕСКИМИ СООРУЖЕНИЯМИ, И ИХ ПРИЧИНЫ. Academic research in educational sciences, 3(10), 162-169.

Пирназаров, Р. Т., & Дилафруз, Т. К. М. (2022). КЎКСУВ ДАРЁСИ ҲАВЗАСИНИНГ ГИДРОМЕТЕОРОЛОГИК ШАРОИТИ. Academic research in educational sciences, 3(10), 110-118.

Пирназаров, Р. Т., & Дилафруз, Т. К. М. (2022). ТОҒ ДАРЁЛАРИДА ЁМҒИР СУВЛАРИ ҲИСОБИГА ҲОСИЛ БЎЛГАН ТОШҚИН ДАВРИДАГИ МАКСИМАЛ СУВ САРФИНИ ҲИСОБЛАШ. Academic research in educational sciences, 3(10), 102-109.

Равшан Топволдиевич Пирназаров, & Мадина Баходиржон Кизи Журакузиева (2022). ГЕОГРАФИЯ КРУПНЫХ ПЛОТИН. Academic research in educational sciences, 3 (10), 144-152.

Fazliddin, X., Perdebayevich, A. D., Yembergenovich, A. B., & Topvoldiyevich, P. R. GIDROLOGIYAGA KIRISH. Toshkent–2017.

Абдурахмонов Д. М. ФУНКЦИОНИРОВАНИЕ И ДИНАМИКА ПАРАГЕНЕТИЧЕСКИХ ЛАНДШАФТОВ //Экономика и социум. – 2019. – №. 12. – С. 154-157.

Абдураҳмонов Д. ФАРҒОНА ВОДИЙСИНИ РЕГИОНАЛ–ЛАНДШАФТ ТАДҚИҚОТЛАРИ //O'ZBEKISTONDA FANLARARO INNOVATSIYALAR VA ILMIY TADQIQOTLAR JURNALI. – 2022. – Т. 1. – №. 11. – С. 314-317.

Абдурахмонов Д. ГЛОБАЛЛАШУВ ШАРОИТИДА БАРҚАРОР РИВОЖЛАНИШНИ ТАЪМИНЛАШНИНГ ГЕОЭКОЛОГИК ЖИҲАТЛАРИ //IJODKOR O'QITUVCHI. – 2022. – Т. 2. – №. 21. – С. 58-63.

Загрузки

Опубликован

2022-10-27